Na realizację zadania przyznano 105 371,00 zł. Nr projektu 2023/49/N/HS2/00552 Rozpoczęcie projektu: 2024-06-20. Zakończenie projektu: 2027-06-19

Streszczenie projektu:

Wydarzenia na granicy polsko-białoruskiej, które były związane ze zorganizowanym przerzutem imigrantów i uchodźców, stanowiły jedno z najistotniejszych wydarzeń w kontekście polityki zagranicznej i bezpieczeństwa narodowego w XXI wieku. O ich znaczeniu świadczy choćby wprowadzenie stanu wyjątkowego, po raz pierwszy od 1981 r. Co więcej, z jednej strony miały one znaczenie polityczne, jako że sprowokował je prezydent Białorusi Alaksandr Łukaszenka jako odpowiedź na sankcje Unii Europejskiej, próbując wywołać chaos w państwach UE. Z drugiej strony miały one również wymiar humanitarny, gdyż na polsko-białoruskim pograniczu ginęli ludzie, a straż graniczna stosowała metodę tzw. pushbacków, polegającą na siłowym zawracaniu osób przekraczających granicę, co spotkało się z protestami m.in. Amnesty International.

Projekt poświęca szczególną uwagę procesowi ramowania, czyli opowiadania rzeczywistości z określonej perspektywy, sugerującej odbiorcom określoną interpretację. Mimo rosnącego znaczenia mediów społecznościowych i komunikacji zapośredniczonej komputerowo, media tradycyjne wciąż odgrywają istotną rolę w kształtowaniu opinii zwykłych ludzi. Projekt zakłada analizę dyskursu poświęconego wydarzeniom na granicy polsko-białoruskiej w trzech największych polskich stacjach telewizyjnych: TVP, TVN oraz Polsacie. Odchodząc od logocentrycznego podejścia w analizie dyskursu, w projekcie zbadane zostaną różne kanały komunikacyjne: werbalny, wizualny oraz audiowizualny. Materiałem badawczym będą artykuły z głównych portali informacyjnych wspomnianych trzech stacji (TVP.info, tvn24.pl, polsatnews.pl), zdjęcia przedstawiające imigrantów oraz wybrane materiały audiowizualne, co pozwoli na sformułowanie syntetycznych wniosków.

Podstawowym podejściem badawczym jest dyskursywno-historyczna analiza dyskursu, która poświęca szczególną uwagę kontekstowi społecznemu, nie ograniczając się wyłącznie do analiz lingwistycznych. Z tego względu za punkt odniesienia posłuży sposób przedstawienia tzw. kryzysu uchodźczego z 2015 r. w polskich mediach. W mediach o orientacji konserwatywnej dominowało wówczas ramowanie imigrantów i uchodźców jako obcych kulturowo, którzy stanowią zagrożenie dla Polski, natomiast Unia Europejska nie zrobiła wiele, aby ich powstrzymać. Z kolei media lewicowo-liberalne sugerowały narrację o potrzebie solidarności z nimi, ramując pomoc imigrantom i uchodźcom jako podstawową wartość europejską. Specyfika wydarzeń z 2021 r. wydaje się jednak bardziej złożona, biorąc pod uwagę działania prezydenta Białorusi, wprost starającego się zdestabilizować sytuację w Europie.

Projekt pozwoli zatem na nie tylko na zidentyfikowanie głównych ram w dyskursie trzech największych polskich stacji, ale również na zbadanie, czy na przestrzeni lat zaszły w nim jakieś zmiany. Ponadto, większość badań dotyczących polskiego dyskursu na temat migracji dotychczas koncentrowała się na TVP, podczas gdy TVN oraz Polsat również odgrywają istotną rolę w kreowaniu określonego obrazu sytuacji w oczach opinii publicznej. Projekt przyjmuje perspektywę ilościowo-jakościową, dzięki czemu obserwacje na poziomie jakościowym zostaną zweryfikowane przez obliczenia statystyczne. Wyniki badań dadzą zatem pełen obraz dyskursu na temat wydarzeń na granicy polsko-białoruskiej w ujęciu trzech największych polskich stacji telewizyjnych.

W ramach projektu opublikowano następujace prace:

- Kosman, M. (2024). A flood of illegal immigrants or a humanitarian crisis provoked by the government–A comparative mixed-methods analysis of framing strategies of Poland's two leading media outlets. Language & Communication, 99, 259-273. LINK    

- Kosman M. (2024). The (Il)liberal Shift in Polish Migration Discourse: A Multimodal Analysis of Civic Platform’s Portrayal of Immigrants. GEEMA Online Journal of Language Studies, 4(24), 240-265. LINK

 

W ramach projektu udostępniono dane badawcze:

- Artykuły opublikowane w TVP Info w okresie od 1 stycznia do 30 czerwca 2024 r. zamieszczone pod hashtagami #Białoruś, #Migranci,  #KryzysNaGranicy LINK

- Articles published on TVP Info and TVN 24 between August 6 2021 to January 6 2022 under the hashtag #Belarus LINK